“Om een doel te bereiken, moet ik hard werken.”
“Als ik me maar genoeg blijf doorzetten, zal ik uiteindelijk lekkerder in mijn vel zitten.”
“Zolang ik maar in de actiemodus zit, ben ik goed bezig.”
Herken je deze gedachten? Het klopt natuurlijk dat als je iets wilt, je daarvoor moet werken. Om iets te bereiken, is een bepaalde mate van stress vaak helpend. Continu “aan” staan is echter nadelig voor je gezondheid en kan je gezondheidsdoelen juist in de weg staan. In deze blog leggen we uit hoe het zit en vertellen we je meer over de kracht van ontspanning.
Om meer inzicht te krijgen in de kracht van ontspanning, is het belangrijk om eerst te begrijpen hoe het zenuwstelsel werkt. Eén deel van ons zenuwstelsel wordt aangestuurd door de wil (als je bv. een glas optilt of ergens naartoe loopt). Het andere deel werkt automatisch, dit wordt ook wel het autonome zenuwstelsel genoemd.
Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de orgaanfuncties. Denk hierbij aan de bloedsomloop, de ademhaling en de spijsvertering. Als we bijvoorbeeld een hap eten doorslikken, dan zorgen de automatische bewegingen in de slokdarm ervoor dat het eten vanzelf naar de maag gaat. Zo blijf je ook altijd ademen, zonder dat je hier bewust iets voor hoeft te doen.
Het autonome zenuwstelsel zorgt er, zonder dat we het doorhebben, voor dat we ons lichamelijk en mentaal continu kunnen aanpassen aan steeds veranderende omstandigheden.
Het autonome zenuwstelsel bestaat ook weer uit twee delen: het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel.
Het sympathische deel zorgt ervoor dat het lichaam zich aanpast bij inspanning en aan stressvolle situaties, door:
Het parasympatische deel zorgt voor het tegenovergestelde, en wordt actief wanneer ons lichaam ontspant, door:
Een goede werking van zowel het sympathische als parasympatische zenuwstelsel is essentieel voor fysieke en mentale balans.
Het parasympatische zenuwstelsel zorgt ervoor dat een maaltijd wordt verteerd en voert allerlei herstelwerkzaamheden uit wanneer je slaapt. Als je aan het einde van een yogales je buik hoort rommelen, is dat ook een teken dat je parasympatische zenuwstelsel geactiveerd is.
Het sympathische zenuwstelsel helpt ons om te “overleven”. Het zorgt ervoor dat wij kunnen “vluchten”, “vechten” en onszelf kunnen beschermen wanneer dat nodig is, bv. wanneer we ons in onveilige situaties bevinden. Het helpt ons ook om op korte termijn bepaalde doelen te bereiken, bv. deadlines halen op het werk of een tandje bijsteken tijdens een intensieve workout.
Langdurige stress zorgt er echter voor dat we in een chronische staat van vluchten/vechten komen. Hierdoor kan het parasympatische zenuwstelsel zijn herstelwerkzaamheden minder goed doen. Vanuit deze disbalans kunnen mentale en lichamelijke klachten ontstaan, zoals slecht slapen, lichamelijke vermoeidheid en neerslachtige gevoelens. Gedachten als “ik wil vaker sporten, ik wil gezonder eten” veranderen in “ik MOET vaker sporten, ik MOET gezonder eten…” Deze “moet-mindset” zorgt voor stress. En als je langdurig onder stress staat, hou je het sporten en gezond eten juist minder goed vol. Zo heb je onder stress vaak meer behoefte om te zondigen of op andere manieren minder goed voor jezelf te zorgen.
Als je te weinig ontspant, is het parasympatisch zenuwstelsel te weinig actief, waardoor jouw spieren en organen onvoldoende kunnen herstellen. Te lang, te veel fysieke en mentale stress komen je mindset en lichaam dus niet ten goede.
Een goede balans tussen in- en ontspanning is essentieel voor je mindset en dus ook om uiteindelijk je gezondheidsdoelen te bereiken. Het klinkt misschien heel vanzelfsprekend, maar tegenwoordig is het voor veel mensen erg lastig om te herkennen of ze te lang in de actiemodus zitten. Wat hierbij kan helpen, is yoga. Door yoga vergroot je je zelfbewustzijn. Je leert de effecten van in- en ontspanning op je lichaam en geest steeds beter herkennen. In een yogales draait het namelijk niet alleen om actie of alleen om ontspanning. Het gaat juist om de continue afwisseling tussen deze twee, waarbij je aandachtig blijft voor je ademhaling. Wanneer je bv. merkt dat je je adem inhoudt bij een bepaalde houding, kan je dat zien als een signaal dat je te veel van jezelf vraagt.
Door tijdens yoga steeds af te wisselen tussen de “aan-“ en “uit-stand”, leer je ook buiten de yogalessen om je “aan-“ en “uit-“ stand beter herkennen. Zo kan een bewustere ademhaling ondersteunend zijn tijdens je andere workouts. Maar ook als je aan het werk bent of thuis lekker aan het chillen bent, zal je vaker stilstaan bij je houding en staat van zijn. Yoga helpt je om steeds beter naar je lichaam te luisteren. Je krijgt er meer zicht op wanneer je een tandje bij mag steken, of wanneer je de touwtjes juist wat meer mag laten vieren. Yoga zorgt dus niet alleen voor meer flexibiliteit in mijn lichaam, maar ook in je mind. Als een training een keer wat minder gaat, kan je wat milder voor jezelf zijn. Zo blijft het leuk om aan jezelf te werken. Streng zijn voor jezelf kan helpend zijn, maar niet continu. Met een mind die in balans is, houd je in ieder geval veel meer ruimte en motivatie over om een nieuw recept uit te proberen of om naar de sportschool te gaan voor een goede workout dan met een “moet-mindset”.
Hoe zit het bij jou met de balans tussen in- en ontspanning? Mag jij ontspannen van jezelf of sta jij continu in de actiemodus?
Voel jij je schuldig als je een training overslaat of kies je er ook wel eens bewust voor een yogales i.p.v. een heftige workout of voor een rustdag en lukt het dan om er optimaal van te genieten? Proberen om in balans te komen? Check hier onze lessen die jou daarbij kunnen helpen.
